Biddend probleemoplossen

Dagelijks staan wij mensen voor de taak om problemen op te lossen. Van alledaagse, persoonlijke tot nationale en mondiale problemen. Hieronder wat theologische en psychologische kruimels wijsheid om daarbij te helpen.

In 1943 schreef de theoloog Reinhold Niebuhr een prachtig gebed dat ‘serenity prayer’ genoemd wordt. Het begint met de regels:

God, geef mij de kalmte om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen;
de moed om te veranderen wat ik kan veranderen;
en de wijsheid om het verschil hiertussen te zien.

Het vergt inderdaad wat wijsheid om het verschil te zien en beoefenen tussen de eerste en tweede regel – tussen de eerste en tweede probleemoplossende strategie. Het eerste, aanvaarden wat ik niet kan veranderen, vergt iets wat in de psychologie ‘emotiegerichte coping’ genoemd wordt. En het tweede, veranderen wat ik kan veranderen, gaat over ‘probleemgerichte coping’. Het Engelse woord ‘coping’ is: de manier waarop iemand met problemen en stress omgaat. Hoe ‘hanteer’ je  problemen – door aanpakken en/of door emotieregulatie?

Bij emotiegerichte coping probeer je de gevoelens die je bij een probleem hebt, de veranderen of verdragen. Als een probleem nu onoplosbaar is, of als het om een andere reden beter is om het nu niet aan te pakken, dan voel je er nog wel wat bij. Om een verlies kun je rouwen. Om onrecht kun je boos worden. Bij gevaar kun je bang raken. En in alle gevallen geldt: gedeelde smart is halve smart (of woede, of angst, of teleurstelling, of welk gevoel dan ook). Moeilijke emoties kunnen we reguleren op beperkte manieren zoals ontkennen, opgeven, rationaliseren. Of op efficiëntere manieren zoals delen, rouwen, relativeren, verbeelden of humor.

Op andere momenten of bij andere problemen, is er meer mogelijkheid tot ‘probleemgerichte coping’. Met enige moed en creativiteit lukt het dan om het probleem aan te pakken en (deels) op te lossen. Soms stap voor stap, soms met grote sprongen – en in beide gevallen kan het goed zijn om de bijkomende emoties ook nog wat aandacht te geven ter verwerking.

Bij het alledaagse aangaan van problemen en stresssituaties kan het goed zijn om zo nu en dan te reflecteren op je stijl van omgaan ermee. En je probleemoplossende strategieën eens proberen te verbreden of het over een andere boeg te gooien. Moge God je daarbij kalmte geven (door het aanvaarden van je gevoelens), moed (om te handelen) en wijsheid om te onderscheiden wanneer elk van die strategieën nodig is.