Kritiek als hamburger

Openlijk kritiek geven is een kunst op zich. Neem Harrie* (*uiteraard een gefingeerde naam) en zijn leidinggevende. Harrie is herstellende van een burnout. Zijn perfectionistische inslag wordt gevoed door zijn angst voor afwijzing. En toen kwam zijn leidinggevende goedbedoelend om de hoek – om Harrie in te peperen dat hij niet kleinzerig moest doen als de werkdruk wat toenam. Harrie gaf zijn leidinggevende lik op stuk: ‘ga jij je alsjeblieft niet wagen aan peptalk!’

Harrie had wel lef. Maar kritiek uiten kan handiger dan deze heren het doen. De fraaiste tip daarbij vind ik: maak er een hamburger van. Een hamburger is natuurlijk een half bolletje, zacht, makkelijk verteerbaar. Daar bovenop het vlees, het stevigere deel waar je op moet kauwen (opgefrist met bijvoorbeeld sla, tomaat en een dressing). En dan de andere helft van dat zachte bolletje erop.

Zo maak je kritiek ook behapbaar. Eerst iets zachts: waardering uiten. Dan de stevigere kost van: je kritiek over wat de ander doet. Houd het wel fris: niet onder de gordel en geen gescheld. En fris is ook: open staan voor de reactie van de ander. Tot slot kun je afsluiten met een positief toekomstperspectief. Bijvoorbeeld,  als de ander wat doet met je kritiek kun je daarna weer prettiger samenwerken.

Dit hamerburger-effect doet mij denken aan een Bijbelvoorbeeld van hoe Jezus kritiek geeft aan zeven gemeenten (zie Openbaring 2 en 3). Dezelfde drie stappen: Hij opent met grote waardering, geeft dan ongezouten kritiek, en stelt tot slot prachtigs in het vooruitzicht voor wie de problemen overwint.

Ik nam de volgende stappen van kritiek uiten met Harrie door.

Ter voorbereiding: Ga na wat er aan de hand is. En zeg tegen de ander dat je iets wilt vertellen, en vraag of het gelegen komt.

1. Benoem iets dat je in de ander waardeert.

2. Geef je kritiek:

                        a. Begin met 'Ik...'

                        b. Zeg iets over wat de ander doet.

                        c. Zeg wat het effect van het gedrag van de ander op jou is.

d. Luister goed wat de ander terug zegt.

3. Noem wat je aan goeds verwacht, als het contact verbetert.

Harrie is vervolgens naar zijn leidinggevende gegaan en heeft zijn uiting van kritiek nog eens dunnetjes over gedaan. Zoiets als: ‘Ik vind het prettig dat je bij me betrokken bent terwijl ik opkrabbel uit de burnout. Alleen je peptalk van laatst, over kleinzerigheid, kwam meer over als afkeuring. Waar ik meer behoefte aan heb is je waardering voor wat ik goed doe, daarmee kun je me helpen om er vlotter weer bovenop te komen.’