Blunder

Het was denk ik bij mijn tweede depressieve cliënt, een kleine 20 jaar geleden. Ik beging een blunder die ik nog zo voor me zie. Niet omdat die blunder nou zou zo groot was. Nee, meer heel alledaags en daarmee prototypisch voor ons aller sociaal blunderen.

De mevrouw had me net verteld hoe de somberheid maar sleepte en sleepte – geen uitzicht, geen sprankje licht. Haar hopeloosheid was vrij overweldigend. Ik dacht slim te reageren: ‘achter de wolken schijnt toch altijd de zon’. En over dat wolken vroeg of laat wel weer wegtrekken, en blah blah. Ze mompelde nog iets van dat ze het zo nooit had bekeken. Ook al voelde er iets niet kloppend, ik bleef nog in de waan dat ik iets heel goeds had gezegd.

Terwijl ik dit typ zit mijn zoontje Ezra van acht naast me en leest mee. En hij merkt op dat die zin over de zon toch echt niet klopt. Want in de nacht is er achter de wolken alleen misschien de maan. Ja, alsnog heel ontnuchterend.

Hoe dan ook, waar het mij nu om gaat is dat het doorgaans weinig zin heeft om tegenwicht te bieden tegen moeilijke gevoelens. Vaak werkt dat eerder averechts. Veel wijzer is om blij te zijn met wie blij is, verdriet te voelen met wie verdriet heeft. Dus om mee te veren met het gevoel van de ander. En als je daaraan uiting geeft, liever een soort schepje er bovenop te doen dan te proberen er aan af te doen. Ofwel: uiting van empathie helpt. De rest is al snel een blunder.

Ik had tegen de mevrouw kunnen zeggen dat ik voelde hoe hopeloos zij zich voelt. Dan zou ze zich gekend voelen, begrepen, dan zou het waarschijnlijk wat minder alleen voelen in al die donkerheid.

Wat ik nu deed was meer een subtiele vorm van hoogmoed en een poging eigen inzicht over te dragen. Misschien had ik dat weerbeeld van mij nog wel op een bescheidener manier kunnen uiten – maar dan wel met meevoelen voorop. Bijvoorbeeld: ‘ik merk dat je je zo hopeloos en bedrukt voelt. Nu moet ik eraan denken dat we wel eens zeggen: achter de wolken schijnt de zon. Maar die heb jij al lang niet meer gezien hè.’ Een bescheiden suggestie kan op den duur misschien doorwerken om de horizon van de ander te verbreden. Maar vooropgesteld is nodig: jezelf als naaste opstellen naast het gevoel van de ander.