Communiceren op relatieniveau

Joop zonderde zich af en ging hobbyen. Greet zei met een snauw: is goed hoor, en zag hem tot laat op de avond niet meer. De volgende dag zaten ze bij mij op de sofa te praten over de zin en onzin van zijn hobby versus gezamenlijke tijdsbesteding.

Ik hoor dat even aan en zet hen dan stil bij hóe ze praten. Dat is een sleutel tot goede communicatie. In een notendop: communicatie vindt altijd gelijktijdig plaats op twee niveau’s - inhoudsniveau en betrekkingsniveau. De inhoud is: het onderwerp waarover je met je gesprekspartner praat. Het betrekkingsniveau is: wat zich ondertussen afspeelt in de relatie. Wat voel ik dat er gebeurt tussen mij en mijn gesprekspartner. Voel ik me betutteld of beleerd, geliefd of gekleineerd? Is er gespannenheid die verstoort, of gevoel van  verbondenheid?

Dit is de grote troef bij het werken aan relatieproblemen. Zo ook bij elk van de echtparen die ik afgelopen week in mijn spreekkamer had. Gemiddeld genomen werkt het zo: man trekt zich terug, zegt minder. Vrouw des te meer, en dan onbedoeld kritisch. Het is haar sterke poging om hem te bereiken, contact te maken. Voor hem is de verdediging zijn beste poging de harmonie te bewaren. En juist die aanval-terugtrek interactie houdt de afstand in stand; en zorgt voor conflicten over pietluttigheden.

Een conflict gaat nooit echt over de tandenpasta-tube-dop, of over de taakverdeling of het geld. Het relatieconflict heeft wel verstrekkende invloed op hóe we praten over die pietluttigheden. Maar het echte communicatieprobleem, zeker bij conflicten, vindt plaats op relatieniveau. Het gaat om: respecteer je mij, vind je mij belangrijk, snap je wat ik voel, en dat soort essentiëlere kost. Daarmee is het relatieniveau belangrijker dan de inhoud. Toch raar, dat wij mensen daar zo weinig op letten.

Het kan een mooie oefening zijn: probeer in je volgende vijf gesprekken eens vooral te letten op hoe het contact voelt, op hoe je de relatie beleeft. En nog een stap verder – niet op de inhoud te reageren maar iets te zeggen van wat je voelt bij het contact, of van hoe je merkt dat de ander zich voelt. Dat is de uitdaging waarmee ik Joop en Greet naar huis liet gaan. Zo kan er iets nieuws en creatiefs gaan plaatsvinden in hun gesprek. Wellicht is het is ook de uitdaging voor jou.