Geheugen kun je trainen

‘Ik ben gewoon slecht in namen onthouden.’ Of: ‘Ik dénk er vaak niet aan om aan mijn vrouw te vragen hoe het vandaag ging – ook niet als zij iets belangrijks of spannends op het programma had.’ Twee uitspraken van twee gewone mensen, die tonen: iets onthouden kan moeilijk zijn. Maar geheugen is heel goed te trainen. Vandaag ga ik een van de belangrijkste hulpmiddelen aanreiken: gebruik beelden.

Zelfs voor mensen die denken dat ze ‘gewoon’ slecht zijn in onthouden: je kunt het leren. Of je iets onthoudt, hangt volledig af van je methode van informatieverwerking (uitgezonderd bij dementie en andere neurologische aandoeningen). Zo is het nogal ineffectief om domweg rijtjes informatie te stampen, te doen aan multitasking, of om jezelf voor te houden dat je het toch niet kunt. 

Effectieve methoden zet je in door: 1. te oefenen in het richten van je aandacht. Én 2: de informatie met een boost te verwerken en onthouden, door er een beeld aan te koppelen. Je aandacht richten kan al door je even uitsluitend te concentreren op de nieuwe naam (of anderen informatie) die je net hoort. En die heel bewust te ontvangen (bijvoorbeeld: ‘welkom, …’). Wat betreft beelden: vraag je maar eens af wat je zoal uit de Bijbel kent. Waarschijnlijk denk je dan vooral aan verhalen en gelijkenissen; dat zijn (series) beelden – en die blijven hangen. Het is niet voor niets dat Jezus ‘niet anders dan met beelden’ tot de mensen sprak.

De effectiviteit van koppelen van informatie aan beelden, wordt onderstreept door een leuk onderzoek. Mensen die dezelfde foto van een mannelijk gezicht te zien krijgen, blijken het erbij vermeldde woord ‘Bakker’ veel beter te onthouden als ze te horen krijgen dat dit zijn beroep is, dan wanneer ze te horen krijgen dat dit zijn achternaam is. Dit verschil wordt verklaard doordat het onthouden van het beroep bakker gepaard gaat met beelden van brood, bakkersmutsen en bakkerijen. Van deze zogenaamde Bakker-bakker paradox kunnen we handig gebruik maken. De volgende keer als je iemand ontmoet die Bakker heet, plak dan in verbeelding een bakkersmuts op zijn hoofd. Je onthoudt hoogstwaarschijnlijk voor lange tijd dat hij Bakker heet.

Op deze manier kun je bij informatie die je wilt onthouden, je associaties even de vrije loop laten. Wees creatief. Maak absurde en humoristische verbindingen. Zo kun je misschien deze column beter onthouden door je voor te stellen dan de man (Gooijer) van de foto hierboven een schilderij (beeld) in het water gooit. En dan hoop ik dat de rimpelingen van deze plons nog een tijd in je leven zullen na golven.

Bart Gooijer